Việc mua sắm trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến đã tác động trực tiếp đến nhiều ngành nghề, trong đó có ngành bao bì. Sự gia tăng nhu cầu đóng gói sản phẩm để vận chuyển đi xa đã tạo ra một thị trường bao bì sôi động và đầy tiềm năng. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết những tác động của thương mại điện tử đối với ngành bao bì Việt Nam.
Bao bì thương mại điện tử là gì?
Bao bì thương mại điện tử là loại bao bì được sử dụng để đóng gói và vận chuyển sản phẩm đến tay khách hàng sau khi họ mua sắm trực tuyến. Đây cũng chính là phương tiện giao tiếp và tương tác trực tiếp của các nhà bán hàng trực tuyến.
Với sự gia tăng của các sàn thương mại điện tử và ứng dụng mua sắm trực tuyến, nhu cầu về các giải pháp bao bì sáng tạo, thân thiện với môi trường và phù hợp với xu hướng thị trường ngày càng trở nên cấp thiết. Các doanh nghiệp sản xuất bao bì tại Việt Nam đã nhanh chóng nắm bắt cơ hội này và không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường. Từ những chiếc hộp đơn giản, bao bì thương mại điện tử ngày nay đã trở nên đa dạng về mẫu mã, chất liệu, tích hợp nhiều tính năng thông minh, tạo ra những trải nghiệm mở hộp thú vị và khó quên cho người tiêu dùng.
Tăng trưởng của ngành bao bì Việt Nam
Ngành công nghiệp bao bì Việt Nam đang chứng kiến một giai đoạn tăng trưởng vượt bậc, được thúc đẩy mạnh mẽ bởi sự bùng nổ của thương mại điện tử. Sự gia tăng chóng mặt của các sàn giao dịch trực tuyến và ứng dụng mua sắm online đã tạo ra một nhu cầu khổng lồ về các giải pháp bao bì đa dạng, sáng tạo và thân thiện với môi trường. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường, các doanh nghiệp sản xuất bao bì không ngừng đầu tư vào công nghệ hiện đại, nghiên cứu và phát triển các loại vật liệu mới, đồng thời chú trọng đến yếu tố thẩm mỹ và tính tiện dụng của sản phẩm.
Theo dự báo của Market Research Future, tốc độ tăng trưởng kép hằng năm (CAGR) cho thị trường toàn cầu của bao bì nhựa là 3,6%, bao bì giấy là 4,7% trong giai đoạn 2023 – 2030.
Tại Việt Nam, Mordor Intelligence dự báo cho thấy quy mô thị trường bao bì giấy tại Việt Nam sẽ đạt 2,6 tỉ USD vào năm 2024 và có khả năng tăng lên 4,14 tỉ USD vào năm 2029, với tốc độ tăng trưởng kép hằng năm (CAGR) đạt 9,73% trong giai đoạn 2024 – 2029. Thị trường bao bì giấy tại Việt Nam dự kiến sẽ mở rộng đáng kể trong giai đoạn dự báo, với một số công ty dự báo tăng trưởng doanh số bán hàng trong những năm tới. Tình hình kinh tế ổn định của đất nước và tốc độ đô thị hóa cao dự kiến sẽ thúc đẩy việc sử dụng các định dạng bao bì giấy.
Theo Công ty cổ phần Báo cáo đánh giá Việt Nam (Vietnam Report), khảo sát mới nhất của tổ chức này với các doanh nghiệp trong lĩnh vực bao bì cho thấy ngành bao bì cuối năm 2024 tăng trưởng nhờ vào tiêu dùng trong nước phục hồi, đặc biệt là trong các lĩnh vực thực phẩm, đồ uống và thương mại điện tử. Sự tăng trưởng của ngành bao bì được thúc đẩy bởi nền kinh tế trong nước phát triển ổn định, khi GDP 9 tháng đầu năm 2024 tăng 6,82%, mở ra triển vọng hoàn thành mục tiêu cả năm với mức tăng trưởng từ 6,5% đến 7%.
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày càng mở rộng, ngành bao bì đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sản phẩm. Theo Hiệp hội Bao bì Việt Nam, hiện nay cả nước có khoảng 14.000 doanh nghiệp hoạt động trong ngành bao bì, trong đó có khoảng 9.200 doanh nghiệp tập trung vào bao bì nhựa. Trong ngành nhựa, phân khúc bao bì được dự đoán sẽ chiếm lĩnh thị trường với sản lượng dự kiến 15,09 triệu tấn vào năm 2028. Đây là một lĩnh vực hấp dẫn sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư cả trong và ngoài nước do tốc độ tăng trưởng nhanh nhất tại Việt Nam.
Ngành bao bì Việt Nam bùng nổ nhờ thương mại điện tử
Nền kinh tế phục hồi, các chỉ số vĩ mô ổn định đã kích thích tiêu dùng tăng cao, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp bao bì đưa dây chuyền sản xuất tới mức sản lượng tiềm năng, tăng cường nguồn lực cho mở rộng sản xuất và cải tiến công nghệ.
Hai động lực đi cùng với mức phục hồi ấn tượng của tiêu dùng là chính sách giảm thuế và sản xuất công nghiệp phục hồi.
Trong đó, Chính phủ đã tiếp tục giảm 2% thuế VAT từ ngày 1-7 đến 31-12-2024 theo nghị định 72/2024/NĐ-CP, việc tiếp tục duy trì giảm thuế là cần thiết do chính sách trên mang lại hiệu quả tích cực trong thời gian trước. Như vậy, Chính phủ đã duy trì giảm thuế VAT nhằm kích thích tiêu dùng trong thời gian 3 năm liên tục hậu COVID-19.
Sự bùng nổ của thương mại điện tử đã và đang thay đổi cách thức tiêu dùng, đồng thời tạo ra nhu cầu lớn về các loại bao bì phù hợp với vận chuyển, bảo quản và phân phối hàng hóa qua các kênh trực tuyến. “Thương mại điện tử Việt Nam luôn duy trì đà tăng trưởng ấn tượng, giữ được tốc độ tăng trưởng cao và Việt Nam được ghi nhận có tốc độ phát triển thương mại điện tử dẫn đầu khu vực Đông Nam Á”, chuyên gia của Vietnam Report giải thích.
Theo Báo cáo chỉ số thương mại điện tử Việt Nam 2024 của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, ước tính tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử Việt Nam năm 2023 trên 25% so với năm trước và đạt 25 tỉ USD, trong đó quy mô bán lẻ hàng hóa trực tuyến đạt 17,3 tỉ USD.
Gần đây, thương mại điện tử đang xuất hiện xu hướng bán hàng qua phát sóng trực tiếp (livestream) và tiếp thị liên kết (affiliate). Cùng các kênh thương mại điện tử ngày một mở rộng, điển hình như Tik Tok Shop, Shopee, Lazada…, đây là sẽ cú hích cho thị trường bán lẻ và các doanh nghiệp bao bì cũng được hưởng lợi từ đây.
Yếu tố quan trọng tiếp theo là sự phát triển của công nghệ, đóng vai trò then chốt cho việc cải thiện năng suất và nâng cao chất lượng sản phẩm trong ngành bao bì. Nhờ sự hỗ trợ của công nghệ, các doanh nghiệp bao bì có thể nhanh chóng thích ứng với những thay đổi trong nhu cầu tiêu dùng, tạo ra các sản phẩm bao bì thông minh, tiện lợi hơn và thân thiện với môi trường.
Song song với sự phát triển của thương mại điện tử, xu hướng quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường cũng ngày càng được người tiêu dùng ưu tiên. Điều này đặt ra những yêu cầu cao hơn đối với ngành bao bì, đòi hỏi các doanh nghiệp phải tìm kiếm những giải pháp bao bì thân thiện với môi trường, có khả năng tái chế và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Với tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của thị trường, các sản phẩm sử dụng bao bì phức hợp ngày càng nhiều. Đó là các loại bao bì có kết cấu phức tạp, được cấu thành từ nhiều lớp vật liệu khác nhau để kết hợp các đặc tính mỗi loại vật liệu, thân thiện với môi trường… Việc sử dụng các loại vật liệu tái chế và các quy trình sản xuất tiết kiệm năng lượng không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất, mà còn đáp ứng nhu cầu tiêu dùng xanh ngày càng tăng. Đây cũng là xu hướng bắt buộc của ngành bao bì hiện nay.
Thách thức mới
Dù vậy, Việt Nam đang đối mặt với nhiều nguy cơ từ rác thải nhựa. Theo số liệu thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa thải ra môi trường, 0,28 triệu đến 0,73 triệu tấn trong số đó bị thải ra biển – nhưng chỉ 27% trong số đó được tái chế, tận dụng bởi các cơ sở, doanh nghiệp. Riêng các thành phố lớn như Hà Nội và Tp.HCM mỗi ngày đang thải ra môi trường khoảng 80 tấn rác thải nhựa nhưng tỷ lệ rất nhỏ các sản phẩm bao bì nhựa được tái chế, điều này gây ảnh hưởng lớn tới môi trường và lãng phí không nhỏ cho nền kinh tế.
Chưa kể, ở thị trường xuất khẩu, đặc biệt là những nước nền kinh tế phát triển trên thế giới, đã đặt ra những quy định liên quan đến môi trường khắt khe hơn đối với hàng hóa nhập khẩu. Người tiêu dùng toàn cầu ưu tiên lựa chọn sử dụng sản phẩm của các doanh nghiệp tuân thủ trách nhiệm môi trường hơn, vật liệu bao bì thân thiện môi trường, dễ phân hủy.
Thực tế, chuyện doanh nghiệp Việt Nam bị mất đơn hàng khi doanh nghiệp nước ngoài tận dụng được lợi thế về tài chính, công nghệ để chiếm lĩnh thị phần đang trở thành phổ biến. Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam từng cảnh báo những trường hợp doanh nghiệp xuất khẩu mặt hàng tôm bị mất thị trường EU, chỉ vì bao bì chưa đạt tiêu chuẩn. Trong khi đó, các nhà cung cấp sản phẩm tương tự của nước bạn làm bao bì đóng gói sản phẩm tốt và có thể nhanh chóng thay thế doanh nghiệp Việt.
Ngành bao bì thương mại điện tử đang ngày càng cạnh tranh, các doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới và tìm kiếm những giải pháp sáng tạo để tạo ra sự khác biệt và thu hút khách hàng. Việc làm thế nào để tạo ra những sản phẩm bao bì độc đáo, đáp ứng được nhu cầu của thị trường và đồng thời có thể cạnh tranh về giá cả là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp.
Như vậy, chúng ta đã cùng nhau đi qua những diễn biến đầy sôi động của ngành bao bì Việt Nam trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ.